Official website

Wanhopig op weg naar 10 miljard - Op een eindige aardbol kan de bevolking niet onbeperkt blijven groeien.

Etienne Vermeersch
Kowloon, Hong Kong, Photo by Adam Morse on Unsplash

 

Op een eindige aardbol kan de bevolking niet onbeperkt blijven groeien.Etienne Vermeersch 

 

Wanhopig op weg naar 10 miljard

Etienne Vermeersch, professor emeritus filosofie aan de Universiteit Gent, begrijpt niet dat niemand zich bekommert om de overbevolking. Hij dringt aan op een politiek die rechtstreeks gericht is op geboorteregeling. Omdat de wereld de bevolkingsexplosie volgens hem simpelweg niet zal aankunnen.

Zover als mijn geheugen als denkend wezen teruggaat - laat ons aannemen tot ongeveer 10 jaar - is het voor mij een raadsel geweest dat er mensen zijn die niet inzien dat op een eindige aardbol de bevolking niet onbeperkt kan blijven groeien. De verbijstering hierover is gegroeid toen bleek dat de 2 miljard mensen die er bij mijn geboorte leefden toenamen tot 3, 4, 5 en uiteindelijk 6 miljard.

De onbestaande moraal van Herman De Dijn

Etienne Vermeersch

Een van de bekende 'drogredenen' in de toegepaste logica, is het 'stroman-argument': men geeft een simplistisch beeld van het standpunt van de tegenstrever en gaat daar dan dapper tegen te keer. Hoewel in mijn artikel van 1979 uitdrukkelijk stond dat een uitvoerige uiteenzetting over mijn ethiek meer nuancering zou vergen, blijven Buekens en De Dijn me een 'utilist' of 'consequentialist' noemen (DM 31/1). Ik ben dat niet, zelfs niet in een 'eudemonistische' of 'rule-utilitaristische' zin.

Atheisme (De Essentie)

Boek
Boek: Atheisme (De Essentie)

In deze Essentie behandelt filosoof en ethicus Etienne Vermeersch alle relevante vragen met betrekking tot het atheïsme. Naast de historiek komen ook de argumenten voor het atheïsme en tegen het bestaan van God aan bod. Het actuele atheïsme loochent in de eerste plaats het bestaan van de God van het judaïsme, het christendom en de islam. Etienne Vermeersch preciseert het begrip 'God', om vervolgens uitgebreid toe te lichten welke de argumenten zijn voor het atheïsme - er zijn onder andere argumenten die gebaseerd zijn op de analyse van Gods eigenschappen, maar ook argumenten vanuit de naturalistische benadering, en argumenten gebaseerd op de 'Openbaring'. Vervolgens worden recente theïstische en atheïstische standpunten besproken.

De ogen van de panda. Een kwarteeuw later.

Boek
Boek: De ogen van de panda. Een kwarteeuw later.

Gaan we naar een ecocatastrofe?

In de loop van de jaren tachtig ging Etienne Vermeersch op zoek naar de essentie van het ecologisch probleem. Hoe is het ontstaan, hoe komen we tot een oplossing en welke milieu-ethiek is daarvoor nodig? In 1988 publiceerde hij de bestseller De ogen van de panda – Een milieufilosofisch essay.

Nu, bijna een kwarteeuw later, brengt hij een herwerkte uitgave. De oorspronkelijke tekst wordt getoetst aan de gebeurtenissen en publicaties die elkaar sindsdien hebben opgevolgd. En wat blijkt? De kern van Vermeersch’ betoog houdt nog altijd stand, sterker, de argumenten van toen hebben aan kracht gewonnen.

Etienne Vermeersch: reactie op Hans Geybels (lezersbrief)

Artikel
Etienne Vermeersch

Natuurlijk vermelden de evangeliën de liefde tot God en de mensen, maar dat is niet typisch christelijk: dat stond al in het Oude Testament. Bovendien vindt men aansporingen tot naastenliefde - zelfs 'bemin uw vijanden' - in Egyptische en Babylonische teksten, vele eeuwen vóór het ontstaan van de Bijbel. Etienne Vermeersch

 

Hans Geybels heeft iets tegen mijn 'oneliners' ('Jezus kroop niet bij de mensen in bed', Knack nr. 12). Voor zichzelf ziet hij daar
geen graten in: zo zou de kern van het evangelie luiden: 'bemin God en bemin uw naaste'; wel staat hij open voor de mening van anderen die alleen naar de naastenliefde verwijzen, of naar de eucharistie. Al die oneliners zijn echter fundamenteel fout.

Wie wil weten wat de kern van het 'euangelion', de boodschap van de apostelen, was doet er nog altijd goed aan het Nieuwe Testament te lezen. Het komt hierop neer: men moet geloven dat Jezus de zoon van God is, de Messias, die mens geworden is om door zijn lijden, dood en verrijzenis de mensen van de zonde te verlossen, en om aan allen die in hem geloven de verrijzenis en het eeuwig leven te garanderen. De doopsbelijdenissen en de 'credo's' of 'symbola' waren bedoeld om duidelijk te maken wat de kern van het nieuwe 'geloof' was. In geen enkele van deze credo's, ook het thans gangbare, kwam ooit het woord 'naastenliefde' voor. Natuurlijk vermelden de evangeliën de liefde tot God en de mensen, maar dat is niet typisch christelijk: dat stond al in het Oude Testament. Bovendien vindt men aansporingen tot naastenliefde - zelfs 'bemin uw vijanden' - in Egyptische en Babylonische teksten, vele eeuwen vóór het ontstaan van de Bijbel.

In de visie van Geybels zou het christendom dus helemaal niets nieuws gebracht hebben. Hij vindt ook nergens in het evangelie dat God de mensen straft; ik wel: 'ga weg van mij vervloekten in het eeuwige vuur...' (Mt. 25, 41 en 46). 'Strikt genomen mag de heteroseksuele daad alleen bedreven worden in de context van vruchtbaarheid.' Na de menopauze mogen vrouwen dus niet meer huwen? Zelfs Ratzinger zou zoiets niet durven te zeggen.

Of mijn visie op de hoofddoek uit buikgevoel voortkomt, kan iedereen nagaan die de 'oneliner' van 10.420 woorden op mijn webstek raadpleegt. Wat wel op buikgevoel berust, is het geloof in een leven na de dood. Bijna 2 miljard mensen geloven in hemel en hel, en ongeveer evenveel in wedergeboorte. Het buikgevoel lijkt weinig eenstemmig. Er is overigens geen enkele aanwijzing voor een voortbestaan van de mens, en er zijn talloze argumenten tegen.

Etienne Vermeersch 

L’Islam et le foulard en Belgique. Une vue d'ensemble.

Etienne Vermeersch

A cause d’un certain nombre de mesures prises par des écoles ou des réseaux d’écoles, et à la suite de déclarations faites par des personnalités marquantes, la discussion au sujet de l’acceptation ou de l’interdiction du port du foulard islamique se trouve, depuis 2009, à nouveau au centre des préoccupations en Belgique, plus particulièrement en Flandre.

 

Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch. Een zoektocht naar waarheid.

Boek
Dirk Verhofstadt in gesprek met Etienne Vermeersch. Een zoektocht naar waarheid.

Etienne Vermeersch (1934) is filosoof, emeritus-hoogleraar, en al dertig jaar een van de meest toonaangevende filosofen in ons land. Oorspronkelijk studeerde hij voor priester, maar na vijf jaar trad hij uit de jezuïetenorde en werd atheïst. Hij weerlegt het bestaan van God, onderzoekt de historiek en de inhoud van de Bijbel en de Koran, en keert zich tegen de vrouwonvriendelijke praktijken in de geopenbaarde godsdiensten.

Islam en hoofddoek: met de breedhoeklens

Islam en hoofddoek: met de breedhoeklens

('De islam en de hoofddoek in België : een bredere benadering')

Etienne Vermeersch — De Standaard, 15 februari 2010

Door een aantal maatregelen, uitgaande van scholen en schoolnetten en door uitspraken van vooraanstaande figuren uit de samenleving, is de discussie over het al dan niet verbieden van islamitische hoofddoeken een tijd geleden in het centrum van de belangstelling geraakt. In de debatten hierover is nauwkeurigheid en helderheid soms ver te zoeken.

Zo vernemen we dat het de bedoeling is “elke religieuze uiting uit de publieke ruimte te bannen”, terwijl, behalve één enkele figuur van extreem rechtse signatuur, niemand dat ooit heeft voorgesteld. Men vreest voor een terugdringen van “het principe van godsdienstvrijheid”, terwijl de discussie alleen betrekking heeft op één welbepaald gebruik: het dragen van de ‘hidjab’ in twee specifieke contexten: ambtenaren tijdens hun ambtsuitoefening en leerlingen binnen de muren van scholen voor minderjarigen.
Bovendien stellen we vast dat men in de diverse uiteenzettingen telkens weer slechts enkele, meestal dezelfde, aspecten van dit probleem belicht. Men heeft geen oog voor de ruime context waarin we deze conflictstof moeten situeren.


In hetgeen volgt willen we de gezichtshoek verbreden, door zo mogelijk alle hiermee verwante problemen te belichten en zowel de argumenten voor en tegen het bedoelde ‘hoofddoekenverbod’ tot op het bot te analyseren.

Meer vrouwelijke wetenschapsters verdienen een standbeeld

Etienne Vermeersch
Wikimedia Commons - Marie Curie

Er bestaat geen aimabeler intellectueel dan Etienne Vermeersch. En geen grotere aanhanger van het feminisme. Voor Wax blikt de Vlaamse denker terug op zijn woelige studentenjaren en op het feministisch reveil dat hem persoonlijk transformeerde.

'Ik vind het ergerlijk dat veel hedendaagse feministes nauwelijks iets weten over de strijd van de wetenschapsters uit het verleden.'

Bibliografie van Etienne Vermeersch - een overzicht

Boek
Bibliografie van Etienne Vermeersch - een overzicht

Hier niet opgenomen:

  • een tiental lemmata in "Encyclopedie van de Wereldliteratuur"
  • een groot aantal interviews en artikels in dag- en weekbladen over ethische en vooral bio-ethische problemen. (zie "Artikels" op deze website)
  • uitgetypte teksten van lezingen voor BRT 3 en voor diverse verenigingen, die in beperkte kring werden verspreid;
  • drie syllabussen van colleges die in eigen beheer werden uitgegeven.

De publicaties voorafgegaan door (*) hebben betrekking op ethiek, vooral bio-ethiek en milieu-ethiek